امپاگلیفلوزین اولین دارو از خانواده‌ی SGLT2-i است که با نام‌های تجاری گلوریپا (داروسازی عبیدی)، امپادیانس (داروسازی الحاوی) و … وارد ایران شد. از این دسته دارویی داپاگلیفلوزین نیز در ایران موجود است.
این دارو در ابتدا برای درمان دیابت نوع دو عرضه شد. اما اثربخشی آن به قدری شگفت‌انگیز است که در نارسایی قلبی و بیماری مزمن کلیه (chronic kidney disease – CKD) – حتی در فردی که دیابت ندارد – استفاده می‌شود.
امپاگلیفلوزین در کلیه، با مهار بازجذب گلوکز و سدیم، منجر به افزایش دفع قند و نمک، می‌شود. هرچند تقلیل اثرات آن به همین کار در بدن، ساده‌سازی است و در قسمت‌های دیگر به شکل مستقیم و غیرمستقیم نیز، اثرات متعددی دارد.
نکات مهم قبل از تجویز امپاگلیفلوزین
دیابت بیمار حتماً نوع دو باشد. دارو در دیابت نوع یک ممنوع است.
از حامله نبودن فرد مطمئن باشیم. در دوران شیردهی نیز بهتر است تجویز نشود (در حال حاضر داده کافی برای بی‌ضرر بودن وجود ندارد).
فرد نباید در وضع کاتابولیک باشد. مهم‌ترین معیار از این نظر، کاهش وزن اخیر در شرایط دیابت است که از کمبود انسولین (insulin deficiency) حکایت می‌کند.
وضعیت کلیه فرد مهم است. برای شروع دارو، eGFR باید حداقل بیست باشد (eGFR ≥20 ml/min/1.73 m2).
فرد در رژیم کتوژنیک نباشد. مصرف گلوریپا هنگام رژیم کتوژنیک خطرناک و ممنوع است. این نکته در ADA 2025 آمده است.
نکات مهم در هنگام مصرف امپاگلیفلوزین
به خاطر دفع سدیم، دارو اثر دیورتیک دارد. بنابراین بهتر است صبح مصرف بشود که شب‌هنگام فرد را برای دفع ادرار بیدار نکند. هم‌چنین در صورت مصرف داروی دیورتیک دیگر، شاید بهتر باشد دوز آن‌ها را کاهش داد.
اگر قند فرد کنترل است و برای اثرات مثبت قلبی، عروقی و کلیوی دارو را تجویز می‌کنیم، می‌توان در صورت مصرف انسولین، دوز دارو را کمتر کرد.
فرد در هنگام مصرف دارو آب کافی بنوشد که دچار هایپوولمی به خاطر اثر دیورز نشود.
روزه گرفتن و گلوریپا
در مورد امپاگلیفلوزین در زمان روزه داری به دو نکته باید توجه کرد:
- وضعیت کلیه فرد چطور است؟
- روزه‌داری در فصول سرد است یا فصول گرم؟
در صورت عملکرد کلیوی قابل قبول، مصرف مایعات کافی در زمان افطار تا سحر و زمان روزه بودن (روزه‌داری در فصول سرد)، مصرف این دارو بلامانع است. در هنگام رعایت این شرایط، می‌توان دارو را در هنگام افطار با مایعات مصرف کرد.
اما در روزه داری هنگام فصول گرم و نارسایی کلیوی، حتماً به شکل فردی در مورد بیمار باید تصمیم گرفته شود. شاید حتی با توجه به وضعیت کلیوی، روزه گرفتن برای او خطرناک باشد و در نتیجه حتماً باید با بررسی همه جوانب، توصیه گفته شود و یک حرف کلی نمی‌شود گفت.
بهترین شیوه مصرف امپاگلیفلوزین
دارو صبح با یک لیوان آب مصرف شود. می‌توان آن را با غذا یا با معده خالی خورد.
در صورتی که در قرص‌های ترکیبی با متفورین (مثل سینوریپا) قرار است مصرف شود، بهتر است با غذا باشد تا عوارض گوارشی متفورمین کم شود.
فراموشی دوز مصرفی گلوریپا
در صورت فراموشی یک دوز، می‌توان آن را در باقی ساعات روز مصرف کرد. اما اگر هنگام دوز بعدی رسیده است، دو عدد قرص با هم مصرف نشود.
مهم‌ترین عارضه جانبی امپاگلیفلوزین
خطرناک‌ترین و مهم‌ترین عارضه آن مستعد کردن فرد برای کتواسیدوز دیابتی است. به همین خاطر دارو در شرایط به وجود آمدن یک بیماری جدی (مثلاً هنگام کووید ۱۹ یا آنفلوآنزا) و قبل از انجام هرگونه جراحی یا گرسنگی چند روزه (مثلاً هنگام بستری در بیمارستان و ممنوعیت غذایی) باید قطع شود.
فراموش نکنید که از ۳ تا ۴ روز قبل از انجام جراحی، دارو باید قطع بشود. Euglycemic DKA یک عارضه جدی است.
عوارض دیگر امپاگلیفلوزین
با توجه به دفع قند، ممکن است شانس عفونت‌های قارچی دستگاه تناسلی بیشتر شود که در نتیجه توصیه به رعایت بهداشت ناحیه تناسلی می‌شود.
در صورت درد یا تاول یا زخم در ناحیه تناسلی، با توجه به این‌که ممکن است این دارو فرد را مستعد گانگرن فورنیه بکند، دارو قطع شود و فرد بلافاصله مراجعه بکند.